Podatek u źródła pod zaostrzoną kontrolą
W ostatnich latach urzędy celno-skarbowe znacznie zintensyfikowały działania kontrolne w kontekście podatku u źródła. Podatek od dywidend, odsetek oraz należności licencyjnych przekazywanych za granicę jest monitorowany ze szczególną uwagą. Dokładność i skuteczność takich działań znacząco wzrosły, co ilustruje drastyczny wzrost liczby kontroli, a także wysokość nałożonych dodatkowych zobowiązań podatkowych.
Intensyfikacja kontroli celno-skarbowych
W roku 2023 odnotowano znaczący wzrost liczby kontroli w stosunku do poprzednich lat. Gdy w 2021 roku urzędy przeprowadziły zaledwie 86 kontroli, to w roku 2023 liczba ta osiągnęła wartość 202. Oznacza to wzrost o ponad 235%.
Zwiększona efektywność kontroli
Omawiane działania kontrolne nie tylko są częstsze, ale również bardziej owocne dla fiskusa. Średnia kwota dodatkowych zobowiązań podatkowych w wyniku jednostkowej kontroli urosła z 684 tys. zł w roku 2021, do aż 3,2 mln zł w roku 2023. Łączna kwota ustaleń wymiarowych za rok 2023 przekroczyła 650 mln zł.
Mechanizm „pay and refund”
Kontrole szczególnie skupiają się na podmiotach objętych mechanizmem pay and refund, czyli firmach przekazujących należności pasywne (dywidendy, odsetki, należności licencyjne) powiązanym podmiotom za granicą, w kwocie przekraczającej 2 mln zł.
Rozwój narzędzi wspierających kontrole
Organy skarbowe korzystają z rozwiniętych narzędzi informatycznych, wykorzystujących analizę Big Data, monitoring transakcji bankowych za pomocą systemu STIR, a także dane z plików JPK_VAT. Wzmacniana jest także międzynarodowa wymiana informacji, na przykład poprzez platformę EMPACT, co zwiększa skuteczność kontroli.
Analiza działań kontrolnych w kontekście podatku VAT i cen transferowych
Kontrole podatkowe często dotyczą podatku VAT oraz cen transferowych. W roku 2023 pod względem liczby, kontrole VAT nadal zajmują pierwsze miejsce. Najwięcej uwagi poświęcono transakcjom dotyczącym towarów o wysokiej wartości oraz branżom uznawanym za wrażliwe, co obejmuje sektor paliwowy, transportowy, budowlany oraz zakupy usług niematerialnych.
Mniej formalne metody kontroli
NIK wskazuje na trend przejścia od formalnych kontroli podatkowych i celno-skarbowych do mniej formalnych czynności sprawdzających. W praktyce czynności te mogą nie być wystarczająco efektywne, ponieważ nie zawsze pozwalają na zgromadzenie pełnej i wiarygodnej dokumentacji dowodowej.
Efektywność kontroli wśród mniejszych podmiotów
Przeprowadzone analizy wskazują, iż mimo wzrostu liczby kontroli, wiele mniejszych firm rzadko styka się z działaniami kontrolnymi. Potencjalne przyczyny takiej sytuacji mogą obejmować zaawansowane metody selekcji podmiotów do kontroli, ale również ograniczenia kadrowe w urzędach skarbowych.
Wnioski i obserwacje
- Zwiększenie liczby kontroli i wysokości ustaleń wymiarowych jest wyraźne i stanowi istotny element fiskalnej polityki państwa.
- Administracja skarbowa korzysta z nowoczesnych narzędzi analitycznych do efektywnego wybierania podmiotów do kontroli.
- Wśród mniejszych przedsiębiorców kontrole podatkowe i celno-skarbowe nadal pozostają zdarzeniem rzadkim.
- Nieustannie trwa dyskusja nad efektywnością i zasadnością stosowanych metod kontrolnych, jak również nad zasobami personalnymi urzędów skarbowych.