Import nawozów z Rosji i Białorusi a bezpieczeństwo żywnościowe UE
W obliczu rosnącego importu nawozów z Rosji i Białorusi, branża nawozowo-chemiczna w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej stoi przed poważnym wyzwaniem konkurencyjności kosztowej i przejrzystości rynku. Dostawy rosyjskie i białoruskie, zdaniem ekspertów branży, mogą wpływać negatywnie na bezpieczeństwo żywnościowe w całej Unii.
Wzrost importu nawozów i jego konsekwencje
Import nawozów z kierunków wschodnich uległ znacznemu wzrostowi. Polska Izba Przemysłu Chemicznego zwraca uwagę, że rynek ten powinien zostać uważniej monitorowany i regulowany, by zapobiec przejęciu go przez podmioty rosyjskie i białoruskie. Istnieje obawa, że może to być elementem „wojny hybrydowej” mającej na celu przejęcie kontrolę nad kluczowym dla bezpieczeństwa żywnościowego sektorem.
Strata Grupy Azoty i rola importu
Grupa Azoty, będąc jednym z największych polskich producentów nawozów, doświadczyła znacznych strat finansowych. W pierwszym półroczu 2024 roku wyniosły one 748 mln zł, co częściowo tłumaczone było niekorzystną sytuacją konkurencyjną, spowodowaną między innymi przez wzrost importu z Rosji i Białorusi.
Strategie obchodzenia sankcji i ryzyko dla rynku nawozów
Produkcja nawozów jest silnie powiązana z cenami gazu, a te są w Rosji znacznie niższe niż w UE. Dodatkowo, sankcje nałożone na część rosyjskich firm okazują się niewystarczająco skuteczne, jako że poszukuje się sposobów na ich obejście poprzez tworzenie „firm słupów” i zmianę nazw dotkniętych restrykcjami podmiotów.
Alernatywne scenariusze i potencjalne działania regulacyjne
W scenariuszu, w którym dojdzie do przejęcia rynku nawozów przez Rosję i Białoruś, możemy spodziewać się gwałtownego wzrostu cen nawozów, co bezpośrednio wpłynie na koszty produkcji rolnej w Europie. Aby zaradzić tej sytuacji, postuluje się między innymi wprowadzenie wysokich ceł na importowane nawozy oraz wzmocnienie nadzoru celnego.
Potrzeba wspólnych działań w ramach Unii Europejskiej
Skuteczne przeciwdziałanie obecnemu stanowi rzeczy może wymagać solidnej współpracy na poziomie unijnym. Istnieje zapotrzebowanie na regulacje, które pomogłyby w ochronie europejskiej branży nawozowej przed nieuczciwą konkurencją.
- Objęcie sankcjami producentów nawozów z Rosji i Białorusi
- Wprowadzenie wyższych ceł na import nawozów
- Monitoring i kontrola przewożenia nawozów w ramach systemu SENT
- Wzmocnienie nadzoru celnego oraz monitorowanie rynku
Podkreśla się, że zarówno polskie przedsiębiorstwa, jak i inne firmy europejskie, potrzebują wsparcia regulacyjnego dla zachowania swojej pozycji na rynku nawozów. To kluczowe nie tylko z punktu widzenia ekonomii, ale też bezpieczeństwa żywnościowego całej Unii.
Znaczenie odpowiedzialnej polityki i współpracy w sektorze nawozowym
Przywrócenie równowagi i konkurencyjności polskiej branży nawozowej wymaga wprowadzenia zmian na szczeblu unijnym. Odpowiednie działania mogą pomóc zabezpieczyć Europę przed negatywnymi skutkami zależności od importu z krajów, które mogą wykorzystywać eksport nawozów jako narzędzie nacisku politycznego.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpoczyna prace nad odpowiednimi zmianami legislacyjnymi, które będą krokami w kierunku wzmacniania polskiej pozycji w branży nawozowej i zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa żywnościowego w całej Unii.